مجله علوم پزشکی صدرا

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

فرایند داوری مقالات

بررسی رابطه توانایی‌های شناختی و هیجان‌خواهی با رفتار پرخطر منطقی- تکانشی نوجوانان پسر: نقش واسطه‌ای جهت‌گیری آینده و برآورد هزینه-فایده

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه روانشناسی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران

2 گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی شیراز، شیراز، ایران

3 دانشکده علوم انسانی، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، ارسنجان، ایران

4 گروه روانشناسی، موسسه غیرانتفاعی فیض‌الاسلام، خمینی‌شهر، ایران

10.30476/smsj.2025.102553.1528

چکیده

 
مقدمه: رفتارهای پرخطر از جمله عوامل تهدیدکننده سلامت نوجوانان هستند که درک سبب‌شناسی آن‌ها، در تدوین مداخلات پیشگیرانه برای کاهش آسیب ضروری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه‌ای برآورد هزینه-فایده و جهت‌گیری آینده در رابطه بین هیجان‌خواهی و توانایی‌های شناختی با رفتارهای پرخطر منطقی و تکانشی انجام شد.
مواد و روش‌ها: طرح پژوهش حاضر همبستگی و از نوع مدل‌سازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش کلیه نوجوانان پسر شهرستان شیراز در سال 1402 بودند و 450 نفر که سابقه انجام رفتار پرخطر داشتند با روش در دسترس انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌های توانایی‌های شناختی، جهت‌گیری آینده، محاسبه‌گری، رفتار پرخطر منطقی و تکانشی و مقیاس هیجان‌خواهی گردآوری شد و با استفاده از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و به‌وسیله نرم‌افزارهای آماری SPSS نسخه 26 و AMOS نسخه 26 تحلیل شد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان‌دهنده همبستگی معنی‌دار تمامی متغیرهای پژوهش با یکدیگر بود (0/001>P). در مدل معادلات ساختاری توانایی‌های شناختی (P<0.001, T=-4.109) و برآورد هزینه-فایده (P<0.001, T=-5.714) اثر مستقیم منفی، و هیجان‌خواهی (P<0.05, T=2.118) اثر مستقیم مثبت بر رفتار پرخطر تکانشی داشتند. یافته‌های حاصل از مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان داد که برآورد هزینه-فایده در رابطه بین هیجان‌خواهی (P<0.001, T=4.70) و توانایی‌های شناختی (P<0.001, T=-4.05) با رفتار پرخطر منطقی-تکانشی نقش واسطه‌ای دارد.
نتیجه‌گیری: با توجه به شیوع بالای رفتارهای پرخطر در نوجوانی، می‌توان با در نظر گرفتن عواملی مثل توانایی‌های شناختی و برآورد هزینه-فایده در مداخلات معطوف به کاهش این رفتارها، فراوانی، شدت، همچنین تکانشی بودن آن‌ها را کاهش داد.
 

تازه های تحقیق

Afshin Hashemi (Google Scholar)

Sajad Aminimanesh (Google Scholar)

کلیدواژه‌ها

مراجع
  1. Heron M. Deaths: Leading Causes for 2015. Natl Vital Stat Rep. 2017;66(5):1-76.
  2. Murphy SL, Xu J, Kochanek KD, Curtin SC, Arias E. Deaths: Final Data for 2015. Natl Vital Stat Rep. 2017;66(6):1-75.
  3. Maslowsky J, Owotomo O, Huntley ED, Keating D. Adolescent Risk Behavior: Differentiating Reasoned And Reactive Risk-taking. J Youth Adolesc. 2019;48(2):243-55.
  4. Romer D, Reyna VF, Satterthwaite TD. Beyond stereotypes of adolescent risk taking: Placing the adolescent brain in developmental context. Dev Cogn Neurosci. 2017;27:19-34.
  5. Casey BJ, Getz S, Galvan A. The adolescent brain. Dev Rev. 2008;28(1):62-77.
  6. Steinberg L, Graham S, O’Brien L, Woolard J, Cauffman E, Banich M. Age differences in future orientation and delay discounting. Child Dev. 2009;80(1):28-44.
  7. Casey BJ, Jones RM. Neurobiology of the adolescent brain and behavior: implications for substance use disorders. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 2010;49(12):1189-201; quiz 285.
  8. Van Leijenhorst L, Zanolie K, Van Meel CS, Westenberg PM, Rombouts SA, Crone EA. What motivates the adolescent? Brain regions mediating reward sensitivity across adolescence. Cereb Cortex. 2010;20(1):61-9.
  9. Reyna VF, Wilhelms EA, McCormick MJ, Weldon RB. Development of Risky Decision Making: Fuzzy-Trace Theory and Neurobiological Perspectives. Child Dev Perspect. 2015;9(2):122-7.
  10. Gibbons FX, Houlihan AE, Gerrard M. Reason and reaction: the utility of a dual-focus, dual-processing perspective on promotion and prevention of adolescent health risk behaviour. Br J Health Psychol. 2009;14(Pt 2):231-48.
  11. Reyna VF, Farley F. Risk and Rationality in Adolescent Decision Making: Implications for Theory, Practice, and Public Policy. Psychol Sci Public Interest. 2006;7(1):1-44.
  12. Pomery EA, Gibbons FX, Reis-Bergan M, Gerrard M. From willingness to intention: experience moderates the shift from reactive to reasoned behavior. Pers Soc Psychol Bull. 2009;35(7):894-908.
  13. Camchong J, Endres M, Fein G. Decision making, risky behavior, and alcoholism. Handb Clin Neurol. 2014;125:227-36.
  14. Harris KM, Duncan GJ, Boisjoly J. Evaluating the role of “nothing to lose” attitudes on risky behavior in adolescence. Social forces. 2002;80(3):1005-39.
  15. Ebrahimi E, Abolmaali Alhosseini K. The Mediating Role of Motivational Structure in the Relationship between Cognitive Abilities and High-Risk Behaviors in Adolescents. Educational Psychology. 2017;13(46):171-90. [Persian].
  16. Mechera-Ostrovsky T, Heinke S, Andraszewicz S, Rieskamp J. Cognitive abilities affect decision errors but not risk preferences: A meta-analysis. Psychon Bull Rev. 2022;29(5):1719-50.
  17. Crone EA, van Duijvenvoorde AC. Multiple pathways of risk taking in adolescence. Developmental Review. 2021;62:100996.
  18. Harden KP, Tucker-Drob EM. Individual differences in the development of sensation seeking and impulsivity during adolescence: further evidence for a dual systems model. Dev Psychol. 2011;47(3):739-46.
  19. Aminimanesh S, Hayat AA, Khanzadeh M, Taheri M. Predictive model of high-risk behaviors in Iranian male adolescents based on psychological motivation. Iran J Psychiatry Behav Sci. 2021;15(3):1-6.
  20. Sehat SA, Amini Manesh S. Predicting high-risk behaviors in female adolescents based on psychological motivations. Caspian Journal of Pediatrics. 2020;6(2):442-8.
  21. Rezaei Jamaloei H, Mansourifar S, Taheri M, Aminimanesh S. Predictors of opium in adolescents: individual, family and social factors. Scientific Journal of Social Psychology. 2020;8(55):1-14. [Persian].
  22. Hoseini M, Aminimanesh S. Motivational Antecedents of Drug Abuse in Male Adolescents in the City of Shiraz. Community Health Journal. 2018;12(4):29-37. [Persian].
  23. Rosenbloom T. Risk evaluation and risky behavior of high and low sensation seekers. Social Behavior and Personality: an international journal. 2003;31(4):375-86.
  24. Barnum TC, Armstrong T. Sensation seeking to marijuana use: Exploring the mediating roles of risk appraisal and social norms. Addict Behav. 2019;92:76-83.
  25. Johnson SR, Blum RW, Cheng TL. Future orientation: a construct with implications for adolescent health and wellbeing. Int J Adolesc Med Health. 2014;26(4):459-68.
  26. Stoddard SA, Zimmerman MA, Bauermeister JA. Thinking about the future as a way to succeed in the present: a longitudinal study of future orientation and violent behaviors among African American youth. Am J Community Psychol. 2011;48(3-4):238-46.
  27. Robbins RN, Bryan A. Relationships Between Future Orientation, Impulsive Sensation Seeking, and Risk Behavior Among Adjudicated Adolescents. J Adolesc Res. 2004;19(4):428-45.
  28. Kline RB. Principles and practice of structural equation modeling. 4th ed. New York: Guilford press. 2016.
  29. Nejati V. Cognitive abilities questionnaire: Development and evaluation of psychometric properties. Advances in Cognitive Science. 2013;15(2):11-9. [Persian].
  30. Hoyle RH, Stephenson MT, Palmgreen P, Lorch EP, Donohew RL. Reliability and validity of a brief measure of sensation seeking. Personality and individual differences. 2002;32(3):401-14.
  31. Chen X, Li F, Nydegger L, Gong J, Ren Y, Dinaj-Koci V, et al. Brief Sensation Seeking Scale for Chinese - Cultural Adaptation and Psychometric Assessment. Pers Individ Dif. 2013;54(5):604-9.
  32. Primi C, Narducci R, Benedetti D, Donati M, Chiesi F. Validity and reliability of the Italian version of the Brief Sensation Seeking Scale (BSSS) and its invariance across age and gender. Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology. 2011;18(4):231-41.
  33. Kloep M, Guney N, Cok F, Simsek OF. Motives for risk-taking in adolescence: a cross-cultural study. J Adolesc. 2009;32(1):135-51.
  34. Maslowsky J, Buvinger E, Keating DP, Steinberg L, Cauffman E. Cost-Benefit Analysis Mediation of the Relationship Between Sensation Seeking and Risk Behavior. Pers Individ Dif. 2011;51(7):802-6.
  35. Schreiber JB, Nora A, Stage FK, Barlow EA, King J. Reporting structural equation modeling and confirmatory factor analysis results: A review. The Journal of educational research. 2006;99(6):323-38.
  36. Boyer TW, Byrnes JP. Adolescent risk-taking: Integrating personal, cognitive, and social aspects of judgment. Journal of Applied Developmental Psychology. 2009;30(1):23-33.
  37. Fischhoff B. Assessing adolescent decision-making competence. Dev Rev. 2008; 28:12-28.
  38. Bandura, A. Social Learning Theory. New York: General Learning Press; 1977.
  39. Peterson C, Buchanan G. Explanatory style: History and evolution of the field. In, Explanatory style. Hillsdale, NJ, England. Lawrence Erlbaum Associates;
  40. Salahi EN, Izadi R. Comparing the effectiveness of Adolescent-Centered Mindfulness Therapy and Emotion Regulation Training Strategies on Risky Behaviors, Mind Wandering, and Depression in Adolescents. 2024. [Persian].
  41. Alizadeh Z, Rohani A. Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy in Reducing High-risk and Harmful Behaviors in Students. Sadra Medical Journal. 2023;11(4):388-400. [Persian].
مجله علوم پزشکی صدرا

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ
انتشار آنلاین از تاریخ 25 تیر 1404
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار