مجله علوم پزشکی صدرا

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

فرایند داوری مقالات

بیماری تیفوس در ایالت آذربایجان در دوره قاجار (1796-1925)

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 پژوهشگر پسادکترا، تاریخ ایران بعد از اسلام، گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 دانشیار طب ایرانی، مرکز تحقیقات مولکولی پوست، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران

4 دانشیار طب ایرانی، مرکز تحقیقات طب سنتی و تاریخ طب، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، شیراز، ایران

چکیده

تیفوس یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان است که توسط شپش یا کنه یا موش به انسان منتقل می‌شود. نوع کنه‌ای آن بیشتر در مناطق سردسیر چون ایالت آذربایجان که وضعیت زندگی مردم تا حدی غیر بهداشتی و کنه هم به صورت بومی در آن فراوان بوده شایع بوده است. این بیماری در تاریخ ایالت آذربایجان به دو صورت بیماری محلی و بیماری اپیدمی ظاهر شده و باعث تلفات بسیاری گردیده است. اقدامی نیز برای مقابله با آن در دوره قاجار صورت نگرفته است و مردم به نوعی با بیماری تیفوس به عنوان یک بیماری بومی و محلی کنار آمده بودند و تلفاتش هم محدود بود؛ اما با آغاز جنگ جهانی اول در ۲۸ ژوئیه ۱۹۱۴ شیوع اپیدمی بیماری تیفوس به خاطر کمبود مواد بهداشتی و پاک کننده در ایالت آذربایجان به شدت سیر صعودی پیدا کرد و در مارس 1917 در کنار سه عامل قحطی، بیماری‌های وبا، و آنفولانزای اسپانیایی شایع شد و تا 1918 با پایان جنگ جهانی اول تلفات بسیاری بر جای گذاشت. در این مقاله ابتدا به بررسی تاریخچه بیماری تیفوس در جهان پرداخته و سپس به بررسی تاریخچه بیماری بومی و محلی تیفوس در ایالت آذربایجان در دوره قاجار (1796-1925) و در نهایت به بررسی نقش شیوع اپیدمی بیمارى تیفوس در خلال جنگ جهانی اول در کنار سایر عوامل چون وبا، آنفولانزای اسپاتیایی، قحطی بزرگ، سوءتغذیه و فقر غذایی که نقش بسیاری در شدت شیوع این بیماری و کشتار در میان ایرانیان ایالت آذربایجان داشته می‌پردازیم.

تازه های تحقیق

Seyyed Alireza Golshani (Google Scholar)

Ghobad Mansourbakht (Google Scholar)

کلیدواژه‌ها

مراجع
  1. Irwin JF. The Great White Train: typhus, sanitation, and U.S. International Development during the Russian Civil War. Endeavour. 2012;36(3):89-96.
  2. Shaw SJ, Shaw EK. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 2: Reform, Revolution, and Republic: The Rise of Modern Turkey 1808–1975. Cambridge: Cambridge University Press; 1977.
  3. Karcı E. Bitle Yayılan Felaket: Tifüs. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2023(59 Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı):239-68.
  4. Burkart J. Disease, Vermin, and Anti-Semitism: The Significance of Epidemic Typhus in Eastern Europe, 1916-1942. the ascendant historian. 2022;2:12-22.
  5. Golshani SA, Mansourbakht G, Alembizar F. Typhus Disease in Iran during the Qajar Period (1725 to 1925 AD); a Brief Historical Review. Arch Iran Med. 2022;25(11):758-64.
  6. Gray MW. Rickettsia, typhus and the mitochondrial connection. Nature. 1998;396(6707):109-10.
  7. Ravandi M. Social History of Iran. 3 ed. Tehran: Amir-Kabir; 1975. [In Persian].
  8. Dehghan Nejad M, Lotfi E. Typhus an outcome of the second world war in Iran. Foreign Relations History. 2010;12(45):51-67.
  9. Azizi MH, Bahadori M, Azizi F. An Overview of Epidemic Typhus in the World and Iran during the 19th and 20th Centuries. Archives of Iranian Medicine. 2016;19(10):747-50.
  10. Najmabadi M. History of Medicine in Iran. 1th ed. Tehran: University of Tehran; 1992. [In Persian].
  11. Al-Razi. Smallpox and Measles (translated by Al-Jadri and Al-Hasbe). Translated by Najmabadi M. Tehran: University of Tehran; 1992. [In Persian].
  12. Al-Razi. Kenash. Translated by Zakir MI. Tehran: Tehran University of Medical Sciences; 2008. [In Persian].
  13. Al-Akhawyni Bokhari ARA. Hidayat al-Muta`allemin Fi al-Tibb. Edite by Matini J. Mashhad: Mashhad University; 1992. [In Persian].
  14. Jurjani SI. Khafi Alayee. Edite by Najmabadi M. Tehran: Ettelaat; 1990. [In Persian].
  15. Jurjani SI. Zakhireh-i Kharazmshahi. 5th ed. Qom: Ehya Tebb Tabee; 2012. [In Persian].
  16. Chaghmeini MM. Qanoncheh fe al-Tebb. Translated by Nazem ES. Tehran: Abejh; 2010. [In Persian].
  17. Muqim Arzani MA. Teb Al-Akbar. 2 ed. Qom: Jalel al-Din; 2008. [In Persian].
  18. Nazem Jahan MA. Eksir Azam. 4th ed. Tehran: Iran University of Medical Sciences. 2020. [In Persian].
  19. al-Athir A, Al-Kāmil fī al-tārīkh (The Complete History). 19th ed. Translated by Khalili A and Halat A. Tehran: Scientific Press Institute; 2008. [In Persian].
  20. Eslah-Arabani I. Gilan. 2rd ed. Tehran: Iran Researchers Group; 1995. [In Persian].
  21. Ṣafā Z. A history of Iranian titerature of the Islamic era. 5th ed. Tehran: Ferdows; 1999. [In Persian].
  22. Golshani SA, Kavenjoun N. Amir Seyyed Fathollah Shirazi, a physician, historian and politician in Indian Mughal Empire (Gūrkān) court. Journal of Research on History of Medicine. 2012;1(3):81-6.
  23. Floor WM. Public health in Qajar Iran. Washington: Health and Fitness; 2004.
  24. Polak JE. Polak Travelogue. Translated by Jahandari K. Tehran: Kharazmi Publication; 1982. [In Persian].
  25. Drouville G. Traveling in Iran. translated by Etemad Moghadam M. Tehran: Shabaviz; 1991. [In Persian].
  26. Kasravi A. Shahreyaran Gomnam. Tehran: Amir-Kabir; 1978. [In Persian].
  27. Sarinay Y. Arsiv Belgelerinde Osmanli-iran Ilişkileri. Ankara: TC.Başbakanlık, Devlet Arşivleri Genel Müdürlügü; 2010.
  28. Fortescue L. The Western Elburz and Persian Azerbaijan. The Geographical Journal. 1924;63(4):301-15.
  29. Argas persicus [Internet]. Times Online. c2017. [Accessed 21 December 2023]. Available from: https://en.wikipedia.org/wiki/File:Argas_persicus.jpg
  30. Nematollahi SR, Golshani SA. Social History of Medicine and Public Health in Iran`s Naseri era. Tehran: Mirmah; 2015. [In Persian].
  31. Woulfe Sheil ML. Glimpses of life and manners in Persia. London: John Murray (publisher); 1856.
  32. Brugsch HK. A trip to the court of Sultan Sahbkharan: 1859-1861. Translated by Kardbache. Tehran: Ettelaat Press; 1988. [In Persian].
  33. Dieulafoy J. Madame Deulafova’s Travelogue: Iran, Kaldeh and Susa. Translated by Farhvoshi AM. Tehran: University of Tehran; 1992. [In Persian].
  34. Orsolle E. Le Caucase et la Perse. Paris: E. Plon, Nourrit et cie; 1885.
  35. Safari B. Ardabil in the passage of history. 3th ed. Ardabil: Islamic Azad University (Ardebil branch); 1991. [In Persian].
  36. Turusov V, Rakitsky V, Tomatis L. Dichlorodiphenyltrichloroethane (DDT): ubiquity, persistence, and risks. Environ Health Perspect. 2002;110(2):125-8.
  37. Patterson KD. Typhus and its control in Russia, 1870-1940. Med Hist. 1993;37(4):361-81.
  38. Bassett J. Persia: The Land of the Imams. London: Blackie and Sons; 1887.
  39. Sheikhi S, Mobaraki K, Ahmadzadeh J, Akhavan G, Derafshpour L. In Honor of Dr. Joseph Plumb Cochran, the Founder of the First Modern Iranian Medical School. Journal of Research on History of Medicine. 2020;9(3):179-88.
  40. Anzali H. Urmia in the past. Urmia: Dostan Publications; 2004. [In Persian].
  41. Kasravi A. The 18 Year History of Azarbaijan. Tehran: Amir-Kabir; 2005. [In Persian].
  42. Golshani SA, Zohalinezhad ME, Taghrir MH, Ghasempoor S, Salehi A. Spanish Flu and the End of World War I in Southern Iran from 1917-1920. Arch Iran Med. 2021;24(1):78-83.
  43. Kamali H. Violation of Iran’s impartiality in World War I and its aftermath. J Polit Stud. 2011;4(14):127-50.
  44. Afkhami A. Compromised constitutions: the Iranian experience with the 1918 influenza pandemic. Bull Hist Med. 2003;77(2):367-92.
  45. Farahani H, Behboodi H. The day of the contemporary history of Iran. 4th ed. Tehran: Institute of Political Studies and Research; 2006. [In Persian].
  46. Kavianpour A. The history of Urmia. Tehran: Azarkohn; 1999. [In Persian].
  47. Malekzadeh Dilmaghani T. History of salmas and west of Azerbaijan. Tabriz: Eildar, 2004. [In Persian].
  48. Riahi MA. The History of Khoy. Tehran: Toos; 1993. [In Persian].
  49. Amini M. Life and time of Ahmad Kasravi. Los Angeles: Book Company; 2016.
  50. Meymanat-Nejad K. History of Hakkamabad Tabriz. Tabriz: Karafrinan Farhekhteh Jahan; 2012. [In Persian].
  51. Qahreman Mirza Salour Eyn-Saltaneh, Roznameh Khaterat Eyn- Saltaneh. 7 ed. Edit Salour M & Afshar E. Tehran: Asateer; 1995. [In Persian].
  52. Gross D, Schafer G. 100th anniversary of the death of Ricketts: Howard Taylor Ricketts (1871-1910). The namesake of the Rickettsiaceae family. Microbes Infect. 2011;13(1):10-3.
مجله علوم پزشکی صدرا
دوره 12، شماره 3
تیر 1403
صفحه 445-458
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار