نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران ، تهران، ایران

3 مرکز تخقیقات علوم مدیریت و اقتصاد سلامت، دانشگاه علوم پزشکی ایران ، تهران، ایران

چکیده

مقدمه: یکی از بزرگترین دست آوردهای برنامه‌های سلامت عمومی در سرتاسر دنیا، کاهش مصرف دخانیات طی دهه های اخیر می باشد. هدف این مطالعه تعیین میزان تاثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و دموگرافیک موثر بر مصرف دخانیات ایرانیان بوده است.روش بررسی: پژوهش حاضر کاربردی-توصیفی است. این مطالعه برای 114826 خانوار ایرانی طی سال‌های 1386 تا 1394 انجام شده است و اطلاعات آماری مورد نیاز با استفاده از نرم افزار Stata.13 از داده‌های خام هزینه و درآمد خانوارها موجود در مرکز آمار ایران استخراج شده است. در این مطالعه از رهیافت دابل هاردل یا دو مانعی (Double Hurdle) برای تمایز بین عدم تمایل به مصرف و راه حل‌ گوشه‌ای بهره گرفته شده است که برآورد ضرایب نیز با نرم‌افزار Stata.13 انجام شده است.یافته ها: اثرات نهایی به‌دست آمده برای معادله مصرف مدل دابل هاردل بدین‌صورت می‌باشد: درآمد (8/1)، قیمت (6/2-)، وضعیت اشتغال (7/1-)، سن (5/0-)، وضعیت مالکیت مسکن (9/2-)، وضعیت تاهل (08/6-)، وضعیت تحصیلات (4/1-)، حضور فرزندان زیر 14 سال در خانوار (9/1)، جنسیت (6/12). اثرات نهایی معادله مشارکت نیز برای تمایل به مصرف بدین ترتیب به‌دست آمده است: وضعیت اشتغال (28/0-)، سن (1/0-)، وضعیت مالکیت مسکن (15/0-)، وضعیت تاهل (16/0-)، وضعیت تحصیلات (07/0-)، حضور فرزندان زیر 14 سال (07/0)، جنسیت (8/1) به‌طوری‌که تمامی ضرایب حداقل در سطح 5 درصد معنی‌دار هستند.نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد با توجه به اثرات نهایی محاسبه شده برای معادلۀ مصرف، تاثیر عوامل دموگرافیک بر مصرف دخانیات بیشتر از عوامل اقتصادی است. لذا توجه سیاستگذاران به اشتغال، ازدواج و مسکن افراد جامعه می‌تواند در کاهش مصرف دخانیات و بهبود سلامت عمومی کاربرد داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

  1. Haenle MM, Brockmann OS, Kron M, Bertling U, Mason AR, Steinbach.Overweight, physical activity, tobacco and alcohol consumption in a cross sectional random sample of German adults. BMC Public Health 2013; 91(1): 233.
  2. Ng M, Freeman MK, Fleming TD, Robinson M, Dwyer-Lindgren L, Thomson B, Wollum A, Sanman E, Wulf S, Lopez AD, Murray CJ. Smoking prevalence and cigarette consumption in 187 countries, 1980-2012. Jama. 2014 Jan 8; 311(2):183-92.
  3. Castiglione C, Infante D. Rational addiction and cultural goods: the case of the Italian theatregoer. Journal of Cultural Economics. 2016; 40(2):163-90.
  4. Gordon BR, Sun B. A dynamic model of rational addiction: Evaluating cigarette taxes. Marketing Science. 2015; 34(3):452-70.
  5. Martinez E, Mejia R, Pérez-Stable EJ. An empirical analysis of cigarette demand in Argentina. Tobacco control. 2015; 24(1):89-93.
  6. Bask M, Melkersson M. Rationally addicted to drinking and smoking. Applied Economics 2004; 36(1): 373 – 381.
  7. Jones AM. A double-hurdle model of cigarette consumption. Journal of Applied Econometrics 1989; 41(7): 23-39.
  8. Jones AM.  A note on computation of the double-hurdle model with dependence with an application to tobacco expenditure. Bulletin of Economic Research 1992; 44(9): 67-74.
  9. Blaylock JR, Blisard WN. U.S. Cigarette consumption: The Case of Low- Income Women. American Journal of Agricultural Economics 1992; 7(4): 698-705.
  10. Yen, S.T. A Multivariate Sample-Selection Model: Estimating Cigarette and Alcohol Demands with Zero Observations, American Journal of Agricultural Economics, 2005: 87, 453-466.
  11. Aristei D, Perali F, Pieroni L. Cohort Analysis of Alcohol Consumption: A Double-Hurdle Approach.  American Journal of Agricultural Economics 2015: 91: 450-481.
  12. Atkinson, A.B., J. Gomulka, and N.H. Stern. Household expenditure on tobacco 2000-2015: evidence from the Family Expenditure Survey. London School of Economics 2016: 51: 102-121.
  13. Yen, S.T. Working wives and food away from home: The Box-Cox double hurdle model, American Journal of Agricultural Economics. 2014; 75: 884-895.
  14. Yen S T. Zero observations and gender differences in cigarette consumption, Applied Economics. 2015: 37: 1839–1849
  15. Newman C, Henchion M, Matthews A. A double-hurdle model of Irish household expenditure on prepared meals, Applied Economics. 2016: 35: 1053-1061.
  16. Su S-J B. and S.T. Yen. A censored system of cigarette and alcohol consumption, Applied Economics 2016: 32: 729-737.
  17. Casetta B, Videla AJ, Bardach A, Morello P, Soto N, Lee K, Camacho PA, Hermoza Moquillaza RV, Ciapponi A. Association between cigarette smoking prevalence and income level: a systematic review and meta-analysis. Nicotine & Tobacco Research. 2016; 19(12):1401-7.
  18. Lim GC, Zeng Q. Consumption, income, and wealth: Evidence from age, cohort, and period elasticities. Review of Income and Wealth. 2016; 62(3):489-508.
  19. Basaza R, Otieno E, Musinguzi A, Mugyenyi P, Haddock CK. Factors influencing cigarette smoking among soldiers and costs of soldier smoking in the work place at Kakiri Barracks, Uganda. Tobacco control. 2017; 26(3):330-3.
  20. Bromet E, Andrade LH, Hwang I, Sampson N, Alonso J, Girolamo G, et al. Cross-national epidemiology of DSM-IV major depressive episode. BMC Medicine 2011; 90(9): 1-16.
  21. Bailey JA, Epstein M, Steeger CM, Hill KG. Concurrent and prospective associations between substance-specific parenting practices and child cigarette, alcohol, and marijuana use. Journal of Adolescent Health. 2018; 62(6):681-7.